Osoby fizyczne, zarówno powracający Polacy z państw trzecich, jak i obywatele innych państw przenoszący swoje miejsce zamieszkania z terytorium państwa trzeciego do Polski, mogą skorzystać ze zwolnienia z należności celnych przywozowych dla swojego mienia osobistego. Uprawnienie to przysługuje na podstawie art. 3–11 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. UE L 324 z 10.12.2009, s. 23), o ile spełnione zostaną warunki określone w przepisach tego aktu.

Zwolnieniem objęte może być mienie osobiste przywożone przez osoby fizyczne, które przenoszą swoje miejsce zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Unii Europejskiej.

Co to jest mienie przesiedleńcze?

Mieniem przesiedleńczym (osobistym) określa się wszelkie przedmioty służące do osobistego użytku danej osoby oraz zaspokajania potrzeb jej gospodarstwa domowego.

Do mienia przesiedleńczego w szczególności zalicza się:

• rzeczy ruchome stanowiące wyposażenie gospodarstwa domowego (np. rzeczy osobiste, meble, sprzęt AGD),
• rowery, motocykle, samochody i ich przyczepy, przyczepy campingowe,
• łodzie rekreacyjne, prywatne samoloty.

Przedmioty wyłączone ze zwolnienia

Zwolnienie nie obejmuje:

• alkoholu i wyrobów alkoholowych,
• tytoniu i wyrobów tytoniowych,
• środków transportu wykorzystywanych w działalności handlowej,
• narzędzi i urządzeń używanych do prowadzenia działalności zawodowej lub rzemieślniczej (z wyjątkiem przenośnych narzędzi pracy).

Warunki uzyskania zwolnienia z należności celnych

Aby możliwe było skorzystanie z preferencji celnej, mienie osobiste musi:

• być użytkowane przez osobę przesiedlającą się przez co najmniej 6 miesięcy przed przeniesieniem do Polski (z wyjątkiem towarów przeznaczonych do konsumpcji),
• być nadal wykorzystywane do tego samego celu po przeprowadzce – np. jeśli był to sprzęt gospodarstwa domowego, to także w Polsce powinien być używany w gospodarstwie domowym.

Warunek 6-miesięcznego użytkowania ma potwierdzić, że mienie nie zostało zakupione wyłącznie z myślą o przywiezieniu go do UE bez opłat celnych.

Przykład:
Samochód używany przez osobę fizyczną zarówno w celach prywatnych w kraju trzecim, może zostać objęty zwolnieniem pod warunkiem, że był używany przez co najmniej pół roku przed przeprowadzką.

Jak udowodnić użytkowanie?

Dowodem użytkowania mogą być np.:

• faktura zakupu,
• rachunki za naprawy lub konserwację,
• dowód rejestracyjny pojazdu wystawiony na osobę przesiedlającą się.

W razie braku możliwości przedłożenia takich dokumentów (np. brak obowiązku rejestracji pojazdu w danym kraju), dopuszczalne są inne środki dowodowe.

Uwaga: Zwolnienie nie przysługuje w przypadku zakupu mienia już po podjęciu decyzji o powrocie do Polski.

Szczególne okoliczności

W wyjątkowych przypadkach (np. siła wyższa, nagła ewakuacja, okoliczności polityczne) możliwe jest odstępstwo od wymogu 6-miesięcznego użytkowania.

Wymóg zamieszkiwania poza UE przez 12 miesięcy

Aby uzyskać zwolnienie, osoba musi wykazać, że nieprzerwanie mieszkała poza UE przez co najmniej rok. Dowodami mogą być:

• umowa o pracę,
• umowa najmu,
• rachunki za media.

Krótkie przerwy (np. urlop w kraju UE) nie naruszają warunku, pod warunkiem że centrum życiowe pozostawało poza UE.

Termin na przywóz mienia – 12 miesięcy

Mienie przesiedleńcze powinno zostać przywiezione w ciągu 12 miesięcy od daty ustalenia miejsca zamieszkania w Polsce. Osoba może udowodnić to m.in. kartą pobytu, meldunkiem, umową o pracę lub najmu.

Jeśli dana osoba posiadała jednocześnie miejsce zamieszkania w kraju trzecim i Polsce, nie może skorzystać ze zwolnienia – przesiedlenie musi być rzeczywiste i faktyczne.

Mienie może być przywożone w kilku partiach, ale w granicach 12 miesięcy od daty zamieszkania w Polsce.

Zakaz odstępowania mienia

Mienie objęte zwolnieniem nie może być zbywane ani przekazywane osobom trzecim przez 12 miesięcy od dnia jego dopuszczenia do obrotu. Zakaz ten dotyczy zarówno sprzedaży, jak i najmu, dzierżawy czy innego sposobu przekazania w użytkowanie.

W przypadku złamania tego warunku – powstaje obowiązek zapłaty należności celnych.

Wcześniejszy przywóz mienia do Polski

Możliwe jest wcześniejsze przywiezienie mienia przed ostatecznym osiedleniem się w Polsce, pod warunkiem złożenia zobowiązania do ustalenia miejsca zamieszkania w ciągu 6 miesięcy. Organy celne mogą wówczas zażądać zabezpieczenia (np. gwarancji bankowej).

Okres 6 miesięcy użytkowania i posiadania liczy się od dnia przywozu mienia.

Obowiązki celne

Aby skorzystać ze zwolnienia, należy:

• zgłosić mienie do procedury dopuszczenia do obrotu w Polsce,
• złożyć wniosek o zwolnienie w momencie składania zgłoszenia celnego,
• dołączyć spis mienia z podaniem ilości i wartości (w 2 egzemplarzach).

Jeżeli mienie przyjeżdża do Polski z kraju trzeciego przez inne państwo UE, musi przemieszczać się w ramach procedury tranzytu i być objęte dozorem celnym.

Zgłoszenie tranzytowe przesyłane jest elektronicznie do systemu NCTS i wymaga zabezpieczenia należności.

Dokumenty potwierdzające spełnienie warunków

Zgłaszając mienie osobiste, należy przedstawić dokumenty potwierdzające spełnienie wszystkich warunków zwolnienia celnego. Każda sprawa jest oceniana indywidualnie przez właściwy organ celny na podstawie przedstawionych faktów i dokumentacji.

Uwaga: Zwolnienie z należności celnych przywozowych nie oznacza automatycznego zwolnienia z VAT i akcyzy – są to odrębne kwestie podatkowe.