W dobie rosnącej międzynarodowej wymiany handlowej, przedsiębiorstwa coraz częściej angażują się w import i eksport towarów poza granice Unii Europejskiej. Jednym z fundamentalnych elementów legalnego i sprawnego handlu międzynarodowego jest posiadanie odpowiednich identyfikatorów celnych – w tym numeru EORI oraz REX. Oba systemy identyfikacji mają kluczowe znaczenie dla odprawy celnej, stosowania preferencji taryfowych oraz zgodności z regulacjami unijnymi.

W tym artykule wyjaśniamy:

• czym są numery EORI i REX,
• kto musi je posiadać,
• jak wygląda proces ich uzyskania,
• oraz dlaczego są one niezbędne w eksporcie.

Czym jest EORI?

EORI (Economic Operators Registration and Identification) to unikalny numer identyfikacyjny nadawany przedsiębiorcom prowadzącym działalność w zakresie importu lub eksportu towarów na terenie Unii Europejskiej. Jest on obowiązkowy dla każdego podmiotu gospodarczego, który bierze udział w transakcjach celnych z krajami spoza UE.

Struktura numeru EORI

Numer EORI składa się z:

• kodu kraju (np. PL dla Polski),
• oraz krajowego numeru identyfikacyjnego (w Polsce najczęściej NIP, np. PL1234567890).

Kto musi posiadać numer EORI?

Numer EORI jest obowiązkowy dla każdego podmiotu, który:

• importuje lub eksportuje towary poza UE,
• dokonuje zgłoszeń celnych lub ubiega się o decyzje celne,
• prowadzi obrót towarowy z krajami trzecimi, np. z Wielką Brytanią po Brexicie.

Jak uzyskać numer EORI?

W Polsce procedurą zarządza Krajowa Administracja Skarbowa (KAS). Proces wygląda następująco:

1. Rejestracja przez PUESC
   Przedsiębiorca musi założyć konto na platformie PUESC (Platforma Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych): www.puesc.gov.pl
2. Złożenie wniosku
   Po założeniu konta należy złożyć elektroniczny wniosek o nadanie numeru EORI. Wymagane są dane rejestrowe firmy, NIP, REGON oraz dokumenty potwierdzające działalność gospodarczą.
3. Czas realizacji
   Zwykle nadanie numeru EORI następuje w ciągu 1-3 dni roboczych. Numer jest ważny na terenie całej Unii Europejskiej.

Czym jest numer REX?

REX, jest systemem dokumentowania pochodzenia towarów za pomocą oświadczeń o pochodzeniu, które mogą być sporządzane przez eksporterów. Numer REX umożliwia korzystanie z preferencji taryfowych w handlu z krajami objętymi umowami z UE (np. Japonia, Kanada).

Jak uzyskać numer REX?

O uzyskanie numeru REX mogą starać się zarówno przedsiębiorcy, którzy chcą samodzielnie sporządzać deklaracje pochodzenia towarów, jak i firmy będące ponownym nadawcą towarów i chcą sporządzać zastępczy dowód ich pochodzenia. Procedura uzyskania numeru REX przez Polskiego przedsiębiorcę wygląda następująco: 

• Przedsiębiorca składa wniosek do Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu. Wzór wniosku określa załącznik 22-06A do rozporządzenia wykonawczego.
• Przedsiębiorca zostaje powiadomiony o nadaniu numeru REX oraz dacie ważności rejestracji.
• Rejestracja ma charakter jednorazowy i bezterminowy. Może zostać cofnięta na wniosek przedsiębiorcy lub decyzją organów celnych na skutek zaniedbań i uchybień popełnianych przez eksportera przy sporządzaniu oświadczeń. 

Do czego potrzebny jest numer REX?

Numer REX jest wykorzystywany do wywozu produktów pochodzących z UE, które mają być wykorzystane w ramach kumulacji dwustronnej dla celów GSP. Jego celem jest uproszczenie formalności celnych oraz zapewnienie niższych ceł w handlu z krajami, które mają podpisane umowy preferencyjne z UE. System informatyczny REX został opracowany przez Komisję Europejską i jest udostępniany państwom członkowskim UE, krajom korzystającym z GSP oraz krajom i terytoriom zamorskim.  

W UE system REX jest stosowany przez podmioty gospodarcze w następujących przypadkach:

• Podmioty gospodarcze z UE dokonujące wywozu towarów do krajów korzystających z GSP do celów dwustronnej kumulacji pochodzenia;
• Podmioty gospodarcze z UE wywożące towary do KTZ do celów dwustronnej kumulacji pochodzenia lub w celu skorzystania z jednostronnych preferencji przyznanych UE przez KTZ;
• Podmioty gospodarcze z UE wywożące towary do państw trzecich, z którymi UE zawarła umowy o wolnym handlu, zgodnie z którymi pochodzenie towarów jest deklarowane przez eksporterów zarejestrowanych w systemie REX.

Czy posiadanie numeru REX jest obowiązkowe?

Posiadanie numeru REX jest obowiązkowe, tylko w sytuacji, gdy eksporter chce zadeklarować na fakturze preferencyjne pochodzenie dla towarów powyżej 6000 EUR. Przesyłki jednostkowe o wartości poniżej tej kwoty, nie wymagają rejestracji w systemie REX.

Jakie są obowiązki eksporterów unijnych sporządzających oświadczenia o pochodzeniu towaru?

Do obowiązków eksporterów sporządzających oświadczenia o pochodzeniu towaru należy:

• Prowadzenie i posiadanie ewidencji handlowej i księgowej w zakresie produkcji wyrobów i dostaw materiałów, dla których następnie potwierdzany jest status preferencyjnego pochodzenia.
• Przechowywanie przez okres 5 lat od zakończenia roku kalendarzowego, w którym sporządzone zostało oświadczenie o pochodzeniu, samego oświadczenia, a także ewidencji produktów i zapasów wszystkich materiałów pochodzących i niepochodzących.
• Przechowywanie wszelkiej dokumentacji celnej, związanej z surowcami użytymi w procesie produkcji.
• Informowanie organów celnych o wszelkich zmianach w danych, które zostały zapisane w celach rejestracji w systemie REX lub zaprzestaniu działalności eksportowej w ramach systemu GSP.

Dlaczego EORI i REX są niezbędne w eksporcie?

EORI:

1. Obowiązek prawny

Zgodnie z przepisami unijnymi, każdy podmiot gospodarczy, mający kontakt z organami celnymi UE (np. dokonujący importu, eksportu, tranzytu) musi posiadać numer EORI.

2. Identyfikacja w systemach celnych

EORI służy jako unikalny identyfikator firmy w systemach celnych.

3. Współpraca z innymi podmiotami 

Agencje celne, firmy logistyczne oraz przewoźnicy często wymagają numeru EORI, by móc świadczyć usługi eksportowe w twoim imieniu.

4. Obowiązuje nie tylko w UE

Nawet jeśli firma jest spoza UE, ale prowadzi eksport lub import na teren Unii Europejskiej, również musi uzyskać numer EORI, nadany przez odpowiedni urząd celny UE.

REX:

1. Deklaracja preferencyjnego pochodzenia towaru

Numer REX umożliwia eksporterowi samodzielne sporządzanie oświadczeń o pochodzeniu na fakturze, co jest niezbędne, aby skorzystać z preferencji celnych.

2. Obowiązkowy przy wartości towaru > 6000 EUR

Jeśli wartość przesyłki przekracza 6000 EUR, eksporter musi posiadać numer REX, by zadeklarować preferencyjne pochodzenie towarów i umożliwić odbiorcy skorzystanie z niższych ceł.

3. Warunek korzystania z umów o wolnym handlu

Rejestracja w systemie REX jest konieczna, by korzystać z obniżonych ceł w handlu z krajami, z którymi UE ma podpisane umowy handlowe (np. Japonia, Kanada).

4. Zwiększenie konkurencyjności eksportera

Możliwość oferowania niższych kosztów importu dla kontrahentów zwiększa atrakcyjność eksportowanych produktów.

5. Ułatwienie procedur celnych

System REX upraszcza procedury poprzez umożliwienie samodzielnego sporządzania dokumentów przez eksporterów, bez potrzeby każdorazowego uzyskiwania świadectwa pochodzenia.

Podsumowanie:

• EORI – numer identyfikacyjny niezbędny do każdej operacji celnej poza UE; bez niego nie można legalnie eksportować.
• REX – numer wymagany, jeśli eksporter chce korzystać z preferencyjnych stawek celnych i samodzielnie deklarować preferencyjne pochodzenie towarów o wartości powyżej 6000 EUR.