W dobie globalizacji i dynamicznego rozwoju technologicznego coraz więcej produktów cywilnych może być wykorzystywanych także w celach militarnych. Takie właśnie towary określa się mianem towarów podwójnego zastosowania (dual use). Ich eksport, import i transfer wewnątrz Unii Europejskiej podlegają ścisłej kontroli, a przedsiębiorcy zobowiązani są do przestrzegania rygorystycznych przepisów unijnych i krajowych.
W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie są towary podwójnego zastosowania, jak je klasyfikować, jakie procedury obowiązują przy ich eksporcie oraz kiedy konieczne jest uzyskanie odpowiedniego zezwolenia na obrót.
Czym są towary podwójnego zastosowania?
Towary podwójnego zastosowania to produkty, technologie oraz oprogramowanie, które mogą być wykorzystywane zarówno w celach cywilnych, jak i militarnych. Oznacza to, że urządzenia przeznaczone pierwotnie do zastosowań przemysłowych, naukowych czy medycznych – w nieodpowiednich rękach mogą posłużyć do produkcji broni, amunicji lub technologii wojskowych.
Z tego powodu obrót towarami dual use jest w Unii Europejskiej ściśle regulowany przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/821, które ustanawia wspólnotowy system kontroli eksportu, transferu, pośrednictwa oraz tranzytu tych towarów.
Przykłady towarów podwójnego zastosowania:
- roboty i urządzenia automatyczne,
- lasery oraz generatory plazmowe,
- sprzęt telekomunikacyjny i systemy nawigacyjne,
- oprogramowanie i urządzenia kryptograficzne (szyfrowanie),
- czujniki, radary, sonary,
- obrabiarki, tokarki, frezarki, sprężarki, turbosprężarki,
- specjalistyczne rury, łożyska, uszczelki,
- niektóre stopy metali (np. tytanu, niobu, aluminium),
- substancje chemiczne używane do produkcji barwników, pestycydów czy tworzyw sztucznych.
Skontaktuj się z nami już dziś, aby uzyskać profesjonalną pomoc w odprawie celnej. Zadzwoń pod numer: +48570300909 lub zostaw nam swój numer telefonu oraz email, a my skontaktujemy się z Tobą.
Klasyfikacja towarów podwójnego zastosowania
Towary podwójnego zastosowania zostały szczegółowo sklasyfikowane w załączniku I do rozporządzenia 2021/821, który stanowi tzw. listę kontrolną dual use. Każdy produkt znajdujący się na tej liście wymaga uzyskania zezwolenia na eksport poza granice UE.
Kategorii produktów dual use jest 10:
- Materiały jądrowe i urządzenia jądrowe
- Materiały specjalne i urządzenia powiązane
- Przetwarzanie materiałów
- Elektronika
- Komputery i systemy informatyczne
- Telekomunikacja i ochrona informacji
- Czujniki i lasery
- Nawigacja i awionika
- Urządzenia okrętowe
- Kosmonautyka, aeronautyka, napęd
Dodatkowa kontrola wewnątrzunijna – Załącznik IV
Niektóre towary (ujęte w załączniku IV) wymagają zezwolenia nawet w przypadku handlu wewnątrz UE. Dotyczy to produktów o szczególnie wysokim znaczeniu strategicznym np. technologii rakietowych, kryptograficznych czy jądrowych.
Jak ustalić, czy produkt jest towarem podwójnego zastosowania?
Proces klasyfikacji produktu do grupy dual use przebiega w kilku etapach:
Etap 1
Sprawdź, czy produkt znajduje się na liście kontrolnej w załączniku I rozporządzenia 2021/821.
Etap 2
Określ jego numer kontrolny (ECCN) oraz kategorię i grupę techniczną (A-E).
Każda kategoria obejmuje:
- A – systemy i urządzenia,
- B – urządzenia testujące i produkcyjne,
- C – materiały,
- D – oprogramowanie,
- E – technologie.
Etap 3
Porównaj parametry techniczne produktu z wartościami wskazanymi w liście kontrolnej.
Etap 4
Zapoznaj się z uwagami technicznymi i wyjątkami, które mogą wykluczyć produkt spod kontroli.
Etap 5
Na tej podstawie zdecyduj, czy towar wymaga zezwolenia eksportowego.
Etap 6
Jeśli tak – złóż wniosek o wydanie zezwolenia do Ministerstwa Rozwoju i Technologii (MRiT). Formularz wniosku znajduje się w załączniku III do rozporządzenia 2021/821.
Oświadczenie końcowego użytkownika (End-User Statement)
Jednym z kluczowych dokumentów w procesie uzyskania zezwolenia eksportowego jest oświadczenie końcowego użytkownika. To potwierdzenie, że towar nie zostanie wykorzystany do celów militarnych lub nielegalnych.
Organ kontroli może żądać przedłożenia:
- certyfikatu importowego, lub
- oświadczenia końcowego użytkownika poświadczonego przez odpowiedni organ w kraju importera.
Brak tego dokumentu może opóźnić lub uniemożliwić uzyskanie zezwolenia, dlatego zaleca się rozpoczęcie procedury jego pozyskania na wczesnym etapie planowania eksportu.
Zaufaj profesjonalizmowi naszej agencji celnej. Optymalizujemy procesy i gwarantujemy skuteczność. Skorzystaj z naszych usług już dziś! Zadzwoń pod numer: +48570300909 lub zostaw nam swój numer telefonu oraz email, a my skontaktujemy się z Tobą.
Dlaczego kontrola towarów dual use jest tak ważna?
Celem systemu kontroli obrotu towarami podwójnego zastosowania jest:
- ochrona bezpieczeństwa narodowego,
- zapobieganie rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia,
- zapewnienie zgodności z międzynarodowymi zobowiązaniami UE,
- zwiększenie przejrzystości w handlu międzynarodowym.
Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących eksportu towarów podwójnego zastosowania może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi, w tym sankcjami administracyjnymi i karnymi.
Podsumowanie
Towary podwójnego zastosowania (dual use) to szeroka grupa produktów, które mogą mieć zarówno cywilne, jak i militarne zastosowanie. Ich eksport wymaga znajomości przepisów, prawidłowej klasyfikacji oraz uzyskania stosownych zezwoleń.
Dbałość o zgodność z przepisami prawa w tym zakresie nie tylko chroni przed konsekwencjami administracyjnymi, ale również wspiera bezpieczeństwo międzynarodowe i wiarygodność przedsiębiorcy na rynku globalnym.
